Choroba Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskiego-Crohna należy do nieswoistych chorób zapalnych jelit, a jej etiologia nie jest jeszcze w pełni poznana. Za jedne z głównych przyczyn uznaje się uwarunkowania genetyczne, czynniki środowiskowe i zmienioną odpowiedź immunologiczną błony śluzowej przewodu pokarmowego na bytującą w nim florę bakteryjną.

Zachorowalność w Europie wynosi od 1 do 11,4 osoby na 100 000 osób rocznie. Choroba Leśniowskiego-Crohna może ujawnić się zarówno u dzieci, jak i osób w średnim wieku i starszych.
Co to jest choroba Leśniowskiego - Crohna?

Co to jest choroba Leśniowskiego - Crohna?

Choroba Leśniowskiego-Crohna charakteryzuje się występowaniem zmian zapalnych w przewodzie pokarmowym – mogą one pojawić się na każdym jego odcinku. Najczęściej choroba zajmuje końcowy fragment jelita krętego i początkowy jelita grubego (okolice zastawki Bauhina), w drugiej kolejności samo jelito cienkie lub samo jelito grube. Zmiany w obrębie przełyku, żołądka i dwunastnicy zdarzają się dość rzadko. Pacjenci często cierpią również z powodu zmian okołoodbytniczych, takich jak szczelina odbytu, ropnie i przetoki.

Z reguły zmiany zapalne występują odcinkowo (tj. zmiany chorobowe mogą się przeplatać z odcinkami zdrowymi), bywa jednak, że zajęta jest cała długość np. jelita grubego. Zmiany mają tendencję do penetrowania przez całą ścianę przewodu pokarmowego, co oznacza, że procesowi zapalnemu może podlegać nie tylko śluzówka, ale też mięśniówka czy nawet błona surowicza. W praktyce oznacza to, że pacjenci z chorobą Leśniowskiego-Crohna są bardziej narażeni na tworzenie się przetok okołoodbytniczych i wewnątrzbrzusznych lub zrostów po operacjach.

Choroba przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Nasilenie się objawów choroby ma często związek z infekcjami, dużym stresem (zarówno psychicznym jak i stresem dla organizmu, takim jak operacja czy wypadek) czy dużymi zmianami życiowymi. 

Objawy choroby

Do głównych objawów choroby należy biegunka, ból brzucha, osłabienie i gorączka, 

Dodatkowe objawy mogą pojawiać się zależnie od umiejscowienia zmian chorobowych – jeśli dotyczą one zmian w końcowym odcinku jelita cienkiego dominującym objawem może być ból brzucha z wyczuwalnym w badaniu fizykalnym stwardnieniem w prawej dolnej części brzucha. Jeśli choroba zajęła jelito grube – dominować będą biegunki z bólem brzucha, czasem krwawieniem (co może prowadzić do mylnego rozpoznania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego). Czasem jednym z pierwszych objawów choroby mogą być również zmiany okołoodbytnicze – wysypka, ropień, szczelina czy przetoka, na długo zanim wystąpi biegunka czy ból brzucha.
 

Objawy choroby
Przyczyny zachorowania na chorobę Leśniowskiego Crohna

Przyczyny zachorowania na chorobę Leśniowskiego Crohna

Przyczyny zachorowania na chorobę Leśniowskiego-Crohna nie są jeszcze w pełni jasne. Uważa się, że do najważniejszych z nich należą predyspozycje genetyczne, zaburzenia flory bakteryjnej jelit i nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna na mikroorganizmy bytujące w przewodzie pokarmowym. Według najnowszych badań zachorowaniom może też sprzyjać przyjmowanie zachodniego modelu żywieniowego (spożywanie dużej ilość żywności wysokoprzetworzonej, niewielka zawartość błonnika i witamin w diecie).

Jak wygląda leczenie?

Leczenie zależy w dużej mierze od stopnia zaawansowania choroby oraz jej lokalizacji.

Pierwszymi lekami z wyboru po rozpoznaniu choroby i w ramach podtrzymania remisji są preparaty mesalazyny w formie granulek o przedłużonym uwalnianiu. Aktualny stan wiedzy wskazuje na to, że stosowanie preparatów mesalazyny i sulfasalazyny w formie tabletek nie jest skuteczną formą leczenia u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna.

Kolejną grupą leków, które są stosowane w leczeniu zaostrzeń choroby są glikokortykosteroidy – ich stosowanie często rozpoczyna się w trakcie pobytu szpitalnego w formie dożylnej, a następnie przyjmuje się je doustnie ze stopniową redukcją dawki. Sterydy nie są lekami z wyboru do podtrzymywania remisji ze względu na mnogość efektów ubocznych, jednak ich krótkie stosowanie w trakcie zaostrzeń nie jest obciążone tak dużym ryzykiem zdrowotnym przy równoczesnej dużej skuteczności. Sterydy nie są jednak doskonałymi lekami – u części pacjentów mogą się one okazać nieskuteczne (mówimy wtedy o sterydooporności), a u części zmniejszanie dawki może powodować nawrót choroby, który ustępuje po przywróceniu wyższej dawki leku (sterydozależność).

Dalszym wariantem leczenia są leki powszechnie stosowane u pacjentów np. po przeszczepach – mowa o lekach immunosupresyjnych (obniżających odpowiedź układu immunologicznego). Zalicza się do nich najczęściej stosowaną u pacjentów azatioprynę oraz, stosowany rzadziej, metotreksat i cyklosporynę. Leki te niestety mogą znacznie obciążać wątrobę, co jest wskazaniem do regularnych kontrolnych badań krwi na początku ich stosowania.

Obecnie najbardziej zaawansowanym sposobem leczenia choroby Leśniowskiego-Crohna są leki biologiczne. Są to z reguły leki podawane w formie kroplówki lub zastrzyku, których zadaniem jest hamowanie odpowiedzi zapalnej organizmu na różnych etapach jej powstawania, tak by organizm zaprzestał uszkadzania własnych komórek w obrębie przewodu pokarmowego. Ze względu na złożoność mechanizmów działania naszego układu immunologicznego i różnorodność cząsteczek biologicznych, które są za to odpowiedzialne, z roku na roku pojawia się zarówno coraz więcej leków biologicznych oficjalnie dopuszczonych do leczenia (obecnie infliksimab, adalimumab, ustekinumab i vedolizumab) jak i leków będących w fazie badań klinicznych. Leki biologiczne są przyszłością leczenia większości chorób zapalnych i autoimmunologicznych ze względu na mniejszą ilość efektów ubocznych połączoną z wysoką skuteczność.

Niestety dotychczas nie znaleziono metody leczenia mogącej w pełni wyleczyć chorobę Leśniowskiego-Crohna. Dysponujemy jedynie lekami, które pozwalają na redukcję objawów choroby i stopniowe wprowadzenie w remisję. Warto podkreślić, że leczenie choroby Leśniowskiego-Croha nie ogranicza się jedynie do okresów zaostrzeń – gdy uda się wyciszyć objawy choroby należy nadal przyjmować leki zalecone przez lekarza gastroenterologa, by nie dopuścić do ponownego rozwinięcia się stanu zapalnego. 
 

Jak wygląda leczenie?
Choroba Leśniowskiego-Crohna powikłania

Choroba Leśniowskiego-Crohna powikłania

Chorobie Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego towarzyszą często tak zwane „manifestacje pozajelitowe”. Są to dolegliwości, które pojawiają się w trakcie zaostrzeń lub mogą je poprzedzać. Najczęściej są to bóle i zapalenia stawów kończyn i kręgosłupa, rzadziej zapalenia skóry (rumień guzowaty i piodermia zgorzelinowa) i dolegliwości okulistyczne (zapalenie twardówki, nadtwardówki, błony naczyniowej).

Do najczęstszych powikłań choroby Leśniowskiego-Crohna należą zwężenia w obrębie jelit oraz, u pacjentów z zajęciem jelita grubego, większe ryzyko nowotworów w obrębie tego odcinka przewodu pokarmowego.

Warto również pamiętać o bezpośrednich następstwach zaostrzenia choroby – utrata składników odżywczych wraz z biegunką, pogorszone wchłanianie i obniżenie apetytu związane ze stanem zapalnym mogą prowadzić do niedożywienia, anemii, niedoborów składników mineralnych i witamin. Uciążliwość i wstydliwość dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, trudności w wykonywaniu codziennych obowiązków, ograniczenia nakładane przez chorobę oraz brak zrozumienia ze strony otoczenia mogą również znacząco odbijać się na zdrowiu psychicznym pacjentów.
 

Badania kliniczne choroby jelit Leśniowskiego Crohna

Badania kliniczne nad lekiem na chorobę Leśniowskiego Crohna to prężenie działająca gałąź medycyny. Nieustannie trwają próby znalezienia leków, które będą równocześnie skuteczne, bezpieczne i dobrze tolerowane przez pacjentów. 

Choć choroba Leśniowskiego-Crohna ma status choroby przewlekłej i nieuleczalnej, istnieją perspektywy na znalezienie leków, które będą w stanie szybko opanować ostry rzut choroby i wprowadzić pacjentów w długotrwałą, stabilną remisję. 

W tym momencie najbardziej zaawansowane badane metody leczenia choroby Leśniowskiego-Crohna to terapie biologiczne oraz przeszczepy komórek macierzystych (w leczeniu przetok). Choć dostępne jest już kilka leków biologicznych o bardzo dobrym profilu bezpieczeństwa i wysokiej skuteczności, firmy farmaceutyczne nie ustają w poszukiwaniach leków bardziej zaawansowanych, działających szybciej, na dłużej i z mniejszym ryzykiem efektów ubocznych.
W Polsce dostępność programów lekowych finansowanych przez NFZ jest druzgocąco niska w porównaniu z innymi krajami Europy zachodniej. Dodatkowo ceny leków biologicznych dostępnych w aptekach czynią je zupełnie nieosiągalnymi dla większości pacjentów. W praktyce więc okazuje się, że badania kliniczne mogą być jedyną szansą na skorzystanie z zaawansowanych metod leczenia, gdy standardowe leki przestają być skuteczne.
 

Badania kliniczne choroby jelit Leśniowskiego Crohna