Ze względu na złożoność podłoża chorób zapalnych jelit wciąż nie dysponujemy leczeniem, które byłoby w pełni przyczynowe (czyli likwidowałoby bezpośredni powód choroby). Przy obecnej wiedzy medycznej możemy skutecznie łagodzić lub likwidować objawy, jednak nie mamy narzędzi mogących w pełni wyleczyć pacjenta.
Podstawowe leczenie WZJG aminosalicylanami
Do podstawowych leków, które stosuje się we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego należą aminosalicylany – najlpopularniejsze z nich to mesalazyna (Asamax, Pentasa, Salofalk) i sulfasalazyna (Sulfasalazin EN). Leki z tej grupy można podawać zarówno doustnie (granulki, tabletki), jak i doodbytniczo (czopki, wlewki) w wypadku proctitis. Leki te są najczęstszym wyborem w łagodnych zaostrzeniach choroby i jako leczenie podtrzymujące.
Wrzodziejące zapalenie jelita - jak leczyć za pomocą glikokortykosteroidów?
Glikokortykosteroidy są lekami działającymi przeciwzapalnie, które podaje się pacjentom z zaostrzeniem objawów choroby w celu szybkiego ustąpienia dolegliwości. Zależnie od nasilenia objawów choroby można je podawać dożylnie, doustnie lub doodbytniczo. Forma dożylna jest najczęściej stosowana u pacjentów podczas hospitalizacji z powodu umiarkowanych i ciężkich zaostrzeń choroby. Po opuszczeniu szpitala z reguły zalecana jest kontynuacja leczenia w formie doustnej ze stopniową redukcją dawki. Zależnie od rodzaju zastosowanego sterydu zmniejszenie dawki może następować co tydzień lub dwa o kilka miligramów lub może polegać na przejściu do dawkowania co drugi dzień. Każdorazowo schemat redukcji sterydów ustala lekarz - krytycznie istotne jest odstawianie ich w odpowiedni sposób, by uniknąć nagłego nawrotu choroby. Glikokortykosteroidy nie są dedykowane do przewlekłego leczenia w wysokiej dawce ze względu na szereg efektów ubocznych.
Immunosupresyjne leczenie WZJG
Leki immunosupresyjne są kolejną grupą leków stosowanych w ramach leczenie zaostrzeń choroby lub jako terapia podtrzymująca u pacjentów, którzy źle tolerują lub nie odpowiadają na leczenie sterydami. Do tej grupy należą azatiopryna (np. Imuran, Azathioprine VIS), metotreksat (np. Metex, Methotrexat) i, rzadziej stosowane, 6-merkaptopuryna (Mercaptopurinum VIS) oraz cyklosporyna (np. Cyclaid, Equoral). Są one z reguły używane u pacjentów po przeszczepach, by zapobiec odrzuceniu narządu, jednak ze względu na silny wpływ na zmniejszenie odpowiedzi układu immunologicznego pozwalają również na wyciszenie objawów choroby u pacjentów z zapaleniami jelit. Niestety główną wadą leków z tej grupy jest silne obciążanie wątroby, stąd na początkowym etapie ich stosowania lekarz zaleca regularną kontrolę poziomów enzymów wątrobowych. Część pacjentów może również źle tolerować przyjmowanie leków immunosupresyjnych – do najczęstszych dolegliwości należą nudności, bóle brzucha, wysypka. W trakcie terapii lekami immunosupresyjnymi należy kategorycznie unikać przedłużonej ekspozycji na światło słoneczne.
Biologiczne leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Ostatnią, i jednocześnie najbardziej zaawansowaną grupą, są leki biologiczne i biopodobne. Są to cząsteczki pochodzenia naturalnego (ludzkiego lub zwierzęcego), które w różny sposób wpływają na przebieg procesu zapalnego w organizmie już na poziomie komórkowym. Mogą one zarówno hamować powstawanie cząsteczek sygnałowych odpowiedzialnych za pobudzanie komórek układu immunologicznego do produkcji substancji o działaniu prozapalnym, jak i hamować lub modulować odpowiedź komórek na te cząsteczki lub powstrzymywać samo powstawanie substancji prozapalnych w komórkach. W krótkich słowach są to leki, które na swój sposób „neutralizują” nadmiarową aktywność komórek układu odpornościowego. Mnogość mechanizmów odpowiedzialnych za pojawienie się stanu zapalnego jelit daje olbrzymie pole do poszukiwania nowych metod leczenia i zapobiegania zaostrzeniom WZJG oraz choroby Crohna. Leki biologiczne są przyszłością medycyny, a obecnie dostępne i zaaprobowane cząsteczki (infliksimab, adalimumab, ustekinumab, vedolizumab, tofacitinib) są najlepszą i najskuteczniejszą metodą leczenia umiarkowanych i ciężkich rzutów chorób zapalnych jelit.
